تأثیر تحول دیجیتال بر مدل‌های کسب‌وکار: فرصت‌ها و چالش‌ها

تحول دیجیتال در کسب‌وکار شامل استفاده از فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی و محاسبات ابری برای افزایش رشد، ساده‌سازی عملیات و افزایش مزیت رقابتی است. تأثیر آن را می‌توان در هر صنعتی مشاهده کرد، که توسط رشد تجارت آنلاین و دیجیتالی شدن مداوم کسب‌وکار و جامعه هدایت می‌شود. بدون شک این نفود فناوری در سازمانها مسئله ای بنام پذیرش فناوری را ایجاد میکند که ارتباط مستقیمی با مسئله حکمرانی فناوری اطلاعات و نیز تغییر فرهنگ سازمان و آمادگی فرهنگ سازمانی برای بهره مندی از مزایای فناوری در توسعه کسب و کار و پشتیبانی از آن خواهد داشت . اقدام برای تحول دیجیتال در سطح ابزار ها و زیر ساخت های سخت , بدون وجود زمینه فرهنگی مناسب قطعا منجر به شکست و انحراف در اهداف آن خواهد بود .

تحول دیجیتال به طور اساسی بر بسیاری از مدل‌های تجاری سنتی تأثیر گذاشته است. این مدل‌ها به لطف ظهور غول‌های آنلاین مانند آمازون و گوگل، بازیگران نیچ دیجیتالی مانند Airbnb، Expedia و نتفلیکس و سرمایه‌گذاری سنگین توسط رهبران تثبیت‌شده صنعت مانند والمارت و تسکو، به سرعت تکامل یافته‌اند.

شرکت‌هایی مانند این شرکت‌ها و هزاران شرکت دیگر مدل‌های تجاری تثبیت‌شده را گرفته‌اند و فناوری را به گونه‌ای ادغام کرده‌اند که نوآوری را هدایت می‌کنند و انواع جدیدی از تجربه مشتری را با تمرکز بر راحتی، ارزش و کارایی ایجاد می‌کنند. در عین حال، مدل‌های تجاری جدید دیجیتالی بومی مانند freemium و software as a service نیز ظهور کرده‌اند. این مقاله بر نحوه تکامل مدل‌های تجاری «سنتی» و ظهور مدل‌های جدید متمرکز است که فرصت‌های جدید ایجاد می‌کنند اما منجر به چالش‌های جدید می‌شوند.

مدل کسب‌وکار چیست؟

یک توضیح ساده این است که مدل کسب‌وکار چارچوب استراتژیک اجرا شده توسط یک شرکت برای ایجاد ارزش از طریق ارائه محصولات و خدمات خود است. کسب‌وکارها با ایجاد مدل‌های کسب‌وکار جدید و منحصر به فرد یا اصلاح مدل‌های موجود برای ایجاد جریان‌های درآمد، توسعه عملیات کارآمد و ایجاد روابط با مشتریان خود رونق می‌یابند.

به عنوان مثال، کسب‌وکارهای تولیدی در قالب زنجیره ارزش ، محصولات را از مواد خام ایجاد می‌کنند، آن‌ها را به خرده فروشان و مشتریان توزیع می‌کنند و درآمد را از فروش بدست می آورند . این مدل شامل اقداماتی است که برای افزایش بهره‌وری در سراسر عملیات تولید و توزیع و ایجاد تقاضا برای محصولات خود از طریق بازاریابی انجام می‌شود.

با بهره‌گیری از فناوری‌های نوظهور، کسب‌وکارها می‌توانند عناصر مدل را برای افزایش ارزش ایجاد شده، کاهش هزینه‌های ناشی از عملیات و فرآیندها و حتی ایجاد محصولات و خدمات جدید متناسب با نیازهای در حال تغییر مشتریان خود اصلاح کنند.

مدل کسب‌وکار 1: خرده فروشی

این مدل شامل فروش محصولات، چه به یک مصرف‌کننده نهایی یا به صورت عمده (عمده فروشی) به یک خرده فروش دیگر که آنها را خواهد فروخت، می‌شود. از خرده فروشان سنتی آجر و سیمان که فروشگاه‌های فیزیکی را اداره می‌کنند تا مشاغل تجارت الکترونیک که آنلاین فعالیت می‌کنند و بسیاری از مدل‌های تجاری ترکیبی که در طیف بین آنها وجود دارند، شامل این جامعه هدف می‌شود.

تحول دیجیتال در 20 سال گذشته تأثیر چشمگیری بر خرده فروشی داشته است، با انفجار محبوبیت تجارت الکترونیک به عنوان بهترین مثال از این امر،خرده فروشان بومی آنلاین (مانند آمازون، eBay یا علی‌بابا، به عنوان مثال) از هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل برای هدف قرار دادن مشتریان با توصیه‌ها و تجربیات خرید شخصی‌سازی شده و همچنین قیمت‌گذاری هوشمند و لجستیک هوشمند استفاده می‌کنند.

در نتیجه، خرده فروشان سنتی مانند والمارت و تسکو به شدت در استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای بهبود تجربیات مشتری، ساده‌سازی عملیات زنجیره تأمین خود و ایجاد خدمات مشتری چند کاناله سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

چالش‌ها شامل نیاز روزافزون کسب‌وکارها برای مقابله با حجم زیادی از داده‌های حساس مشتریان، از جمله داده‌های شخصی و اطلاعات مربوط به عادات خرید و امور مالی می‌شود. این امر چالش‌هایی در زمینه رعایت مقررات، حریم خصوصی داده‌ها و امنیت ایجاد می‌کند.

مدل کسب‌وکار 2: تولید

همانطور که در مقدمه توضیح داده شد، این نوع ، شامل خرید مواد خام و ایجاد محصولات تمام شده یا اجزای محصولاتی است که توسط دیگران در طول زنجیره ایجاد خواهد شد.

این یک مدل سنتی دیگر است که هزاران سال است وجود دارد اما اکنون با ظهور بسیاری از فناوری‌های جدید متحول‌کننده در حال تغییر سریع است. اینها شامل استفاده از اینترنت اشیا (فعال کردن کارخانه‌های هوشمند و نگهداری پیش‌بینی‌کننده)، فناوری رباتیک و چاپ سه بعدی (که گاهی اوقات به عنوان تولید افزایشی نیز شناخته می‌شود) می‌ گردد.

به طور جمعی، این تحولات گاهی اوقات صنعت 4.0 نامیده می‌شوند، که اشاره به این دارند که در واقع مرحله چهارم انقلاب صنعتی پس از مکانیزاسیون، الکترونیکی شدن و رایانه‌ای شدن هستند، .

برخی از بزرگترین چالش‌ها در اینجا شامل سرمایه‌گذاری‌های بزرگی است که شرکت‌ها باید برای بهره‌مندی از زیرساخت‌ها انجام دهند. همچنین چالش‌هایی در زمینه آموزش یا استخدام برای اطمینان از داشتن افرادی با مهارت‌های مناسب برای پیاده‌سازی و بهره‌برداری از این فناوری‌ها وجود دارد. علاوه بر این، نیاز به پیمایش پیامدهای اخلاقی و قانونی استقرار گسترده اتوماسیون در مشاغل تولیدی، به ویژه در رابطه با تأثیری که می‌تواند بر نیروهای کار انسانی داشته باشد.

مدل کسب‌وکار 3: مشاغل مبتنی بر خدمات

اینها کسب‌وکارهایی هستند که خدمات را ارائه می‌دهند نه محصولات—از خدمات حرفه‌ای مانند حسابداری، مالی و حقوقی گرفته تا مهمان‌نوازی، مراقبت‌های بهداشتی، سفر و گردشگری، رویدادها و خدمات شخصی مانند آرایشگری و آموزش شخصی. مدل‌های تجاری جدیدتر در این دسته شامل پیشنهادات نرم‌افزار به‌عنوان‌یک‌سرویس مانند Microsoft 365 و خدمات اشتراک سرگرمی مانند نتفلیکس و اسپاتیفای می‌شود.

تحول دیجیتال امکان انتقال بسیاری از کسب‌وکارهایی که قبلاً بیشتر به دلیل تولید محصولات شناخته شده بودند، به ارائه مبتنی بر خدمات را فراهم کرده است. به طور قابل توجهی، شامل فروشندگان نرم‌افزار همانطور که در بالا ذکر شد، اما همچنین سازندگان خودرو از جمله ولوو و پورشه، سازندگان لوازم خانگی مانند نسپرسو و دستگاه‌های تناسب اندام مانند پلتون و فیت بیت می‌شود.

این مدل به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا جریان‌های درآمد قابل پیش‌بینی و قابل تکرار ایجاد کنند تا به جای تکیه بر پرداخت‌های یک‌باره، تجربیات جدید مشتری را نیز ارائه دهند، مانند دریافت ارتقاء به محصولات و مدل‌های جدید پس از انتشار آن‌ها. کسب‌وکارهایی که این نوع خدمات اشتراک را ارائه می‌دهند—و همچنین سازمان‌های خدمات حرفه‌ای مانند بانک‌ها، حسابداران و شرکت‌های حقوقی— می‌توانند از داده‌ها، هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل برای درک نحوه استفاده و تعامل مشتریان با خدمات خود، پیش‌بینی و جلوگیری از ریزش مشتری و شخصی‌سازی پیشنهادات خود در هر مقیاسی استفاده کنند .

یک چالش کلیدی در اینجا این است که رفتار مشتری سریع‌تر تغییر می‌کند و چگونه باید وفاداری مشتریان در عصر دیجیتال حفظ شود. از این گذشته، انتخاب یک فروشنده دیگر یا بررسی پیشنهادات جدید فقط به اندازه یک ضربه به صفحه نمایش یا کلیک ماوس وقت میگیرد. برای مقابله با این، ارائه دهندگان خدمات برای ارائه سطوح بالاتر از خدمات مشتری و همچنین توسعه طرح‌های پاداش و وفاداری برای ایجاد روابط «پایدار تر» رقابت می‌کنند.

آینده تحول دیجیتال و مدل‌های کسب‌وکار کجاست؟

با افزایش تأثیر تحول دیجیتال، ما شاهد ظهور مدل‌های تجاری جدیدتر، از جمله freemium، پشتیبانی‌شده با تبلیغات و کسب‌وکارهای تأمین مالی جمعی هستیم. مدل‌های Freemium—که در آن یک نسخه پایه از یک سرویس یا محصول به صورت رایگان ارائه می‌شود در حالی که ویژگی‌های پیشرفته‌تر برای مشترکین برای خرید محفوظ است—می‌تواند برای ایجاد تجربیات شخصی‌تر اصلاح شود.در این مدل ها بر عکس مدل های فروش محور ابتدا به تجربه مشتری از محصول و خدمت تمرکز شده و سپس فروش انجام میشود . کسب‌وکارهای پشتیبانی‌شده با تبلیغات از تبلیغات هدفمندتر و پیام‌های شخصی‌تر بهره‌مند خواهند شد. تمام مشاغل می‌توانند استراتژی‌های قیمت‌گذاری خود را بهتر بهینه کنند، سطوح مختلف خدمات و پشتیبانی را در پاسخ به تغییرات جمعیت‌شناختی و تغییر عادات هزینه مشتریان خود ارائه دهند.

در عین حال، نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی، تغییرات در الزامات نظارتی و انطباق و تأثیر رو به رشد جرایم سایبری بر کسب‌وکارها چالش‌های مداوم ما خواهند بود. هر مدلی که یک کسب‌وکار اتخاذ کند، ضروری است که این چالش‌ها را تشخیص دهد. این بدان معناست که پیش‌بینی و واکنش به آنها باید ستون اصلی استراتژی تجاری شود.

همه کسب‌وکارها باید انگیزه تحول و رشد را با نیاز به در نظر گرفتن مسئولیت‌های اخلاقی و نظارتی متوازن کنند. بحران مهارت‌های در حال انجام در فناوری احتمالاً موانع بیشتری ایجاد خواهد کرد، به این معنی که سرمایه‌گذاری در ارتقاء مهارت‌ها و آموزش نیز حیاتی است.